MTF Tablolarını Anlamak

Lens üreticileri piyasaya yeni sundukları lenslerle birlikte genellikle MTF Tablosu adı verilen çeşitli çizelgeler de yayınlar. Bu tabloların amacı o lenslerle ilgili yapılan çeşitli testlerin sonucunu göstermek ve lensin kontrast, çözünürlük ve bokeh gibi özellikleri hakkında genel bir bilgi sunmaktır. Peki "MTF" (Modulation Transfer Function) adı verilen bu karışık tablolar nasıl okunur? Aslında geniş kapsamlı ve yer yer belki de hiçbir noktasını anlamayacağımız akademik sınırlara giren bir konu olmasına karşın en basit ve sadeleştirilmiş haliyle detaylara girelim:

Yukarıdaki örnek MTF tablosunda görüleceği üzere bu tablolarda iki eksen bulunmakta, soldaki dik eksen "göreceli imaj kalitesi"ni göstermektedir, yani tablodaki çizgiler ne kadar yukarıdan başlar ve ne kadar yukarılarda devam ederse lensin sunduğu keskinlik o kadar yüksektir. 

Burada bir parantez açıp keskinlik kavramını da tanımlamak gerekiyor; keskinlik, kontrast ile çözünürlüğün bir bileşkesidir. Bir lens yüksek çözünürlüğe sahip olmasına rağmen düşük kontrast nedeniyle softmuş gibi performans verebilir, aynı şekilde tam tersi bir durum da söz konusudur. Bu nedenle tabloda hem çözünürlük hem de kontrast çizgileri 1.0 değerine ne kadar yakın seyrederse o kadar keskin bir lensten söz edebiliriz. Canon lens mühendisleri, MTF çizelgelerinde kontrast performansı olarak 0.6 ve üzeri değerlere sahip bir lensin tatmin edici sonuçlar vereceğini, 0.8 ve üzeri değerlere sahip bir lensin ise en üst seviyede performans vereceğini belirtmişler.

İkinci ve yatay olan eksen ise sensörün merkezden köşeye kadar olan mesafesini göstermektedir. Bu kısımda ise lensin çözünürlük ve kontrast değerlerinin sensörün merkezden köşesine kadar ne şekilde performans verdiği gösterilmektedir. Sensör mesafe eksenini sensör üzerinde göstermek gerekirse:

Sensör tablosundan da görüleceği üzere lensin kullanım alanına göre mesafeler önem kazanmakta. Örneğin bir portre lensi için 10mm'ye kadar yeterli keskinlik ile 10mm'den sonra düzgün ve yumuşak geçişli bir bokeh önemliyken bir ultra geniş açı lensinde merkezden köşeye keskinlik öne çıkar ve bokeh kalitesi duruma göre gözardı edilebilir.

Bokeh kalitesi demişken, tablodaki düz ve kesik çizgiler arasındaki mesafe birbirine ne kadar yakın olursa o kadar yumuşak geçişli doğal bir bokeh efektinden söz edilebilir. Söz konusu mesafe arttığında ise bokeh geçişleri çok daha sert ve karışık (busy) bir hal alacaktır.

Teorik bilgileri çeşitli örnek tablolar üzerinde değerlendirirsek çok daha kolay anlaşılabilir:

Tablo 1: Rüya lens: yüksek kontrast, yüksek çözünürlük, iyi bokeh.

Tablo 2: Merkezde keskin, kenar ve köşelerde ise keskinlik düşüyor.

Tablo 3: Yüksek çözünürlüklü ama düşük kontrastlı bir lens.

Tablo 4: Yüksek kontrastlı ama düşük çözünürlüklü bir lens.

Tablo 5: Merkezden köşeye iyi bokeh geçişlerine sahip bir lens. Çözünürlük merkezde iyi, kenarlardan itibaren düşmeye başlıyor. Kontrast ise genelinde düşük seviyelerde.

Tablo 6: Merkezde iyi ama kenar ve köşelerde kötüleşmeye başlayan bir bokeh performansı. Çözünürlük ve kontrast merkezden köşelere üst seviyelerde.

 

Sistem bu şekilde kolay gibi görünebilir ama maalesef birçok lens üreticisi aynı tablo üzerinde birden fazla veri gösterebiliyor. Hatta bazı MTF tablolarında hangi çizginin neyi belirttiğini gösterir herhangi bir açıklama bile bulunmayabiliyor. Örneğin Canon, 2018 yılında RF serisine geçtiğinde yıllardır kullanmakta olduğu MTF test ölçümlerini de değiştirmiş. Eskinden hem en açık, hem de kısılmış (f/8) diyafram değerini gösterir 2 farklı veri gösterilirken artık tamamen dijital sensörlere yönelik lensin en açık diyafram değeriyle elde edilen sonuçları göstermekteler.

Öte yandan herhangi bir MTF tablosunda birden fazla verinin kontrast ve çözünürlük çizgileri gösterilmişse ve herhangi bir açıklama yapılmamışsa en üstte yer alan verinin mm'de 10 çizgi, sonrasındaki verinin mm'de 20 çizgi, sonrasında eğer varsa mm'de 30 çizgi, 40 çizgi şeklinde devam ettiği düşünülebilir. Bu tür tablolarda genel bir kanı elde edebilmek için veriler açıklanmışsa bunlardan mm'de 10 ve 30 çizgilerine, herhangi bir açıklama yoksa ilk iki veriye ait çizgilere bakılabilir.

MTF tablolarıyla ilgili unutulmaması gereken bir nokta da; gösterilen verinin sadece belli bir odaklama mesafesine ait oluşu. Örneğin makro özelliği olmayan normal lensler standart mesafelerde en iyi performanslarını ortaya koyacak şekilde tasarlanmışlar ve daha yakın mesafelerde performansları düşebilmekte. 

 

Canon MTF Tabloları: 

 

Canon MTF tablolarında, düz ve kesik çizgiler halinde gösterilen 2 mavi, 2 siyah toplam 4 adet MTF çizgisi yerine bunlardan ikişer adet gösterilmektedir. Bu çizgilerden ince olanları lensin en açık diyafram değerindeki performansını, kalın olanları ise lensin f/8'deki performansını göstermektedir.